Wij rederijkers hier genoegelijk bijeen
Het andere been staat in de werkelijkheid,
want rederijkers zijn ook bij de tijd,
en vroeger kozen zij luidkeels positie
ten tijde van maatschappelijke transitie.
Ook ophef hoorde dus bij de traditie,
menig gezel verloor daarbij het leven.
Waar rederijkers echter ook naar streefden,
was vervolmaking van de klank, de vorm.
Ze gingen daarin ver, hun ijver was enorm,
ambitie leidde tot complexiteit.
Dat ging ten koste van de leesbaarheid.
Bij dezen wil ik echter toch poneren
dat wij van deze vorm-drift kunnen leren.
Een strakke vorm verschaft een sterk stramien,
waardoor de inhoud beter wordt gezien.
Maar ook de vorm moet binnen perken blijven,
men hoede zich ook hier voor overdrijven.
De meester toont zich altijd in beperking,
en die zorgt hier voor effectieve werking,
want houd je je aan regels bij het schrijven,
moet je zo’n beetje binnen lijntjes blijven,
dan kun je je volledig concentreren
op wat je in de kern wilt presenteren.
Tussen haakjes, wat ik hier vertel,
is theorie, een leerdicht lijkt het wel.
Misschien lijkt deze maandzang te ontsporen,
maar toch valt hier iets zinvols aan te horen,
denk maar aan de opdracht, het rondeel,
en ook de spreekbeurt past in dit geheel.
Met deze maandzang gaan we nu dus voort.
Je zoekt een treffend woord, je schuift, je wikt,
je haalt wat weg, en dan, opeens: het klikt!
Je krijgt cadeau wat je geenszins verwachtte:
wat op papier staat, dat zijn jouw gedachten.
Broeders en zusters hier bijeen, gezellen,
het is u helder wat ik wil vertellen.
Ik wijs je op de kracht van het formele,
de regels van het spel, de rituelen
die kaders bieden voor ons samenzijn,
zoals de stock, het rijm, bij het
refrein, [1]
de oude functies, nog bij ons in ere,
fiscaal en scrivere, factor en deken.
Hun waarde is gemunt en keer op keer
is het gebruiksplezier ervan gebleken.
Zulke tradities bieden ons een perk.
Dit speelveld voor expressie en creatie
zet kunstenaars en dichters aan tot werk
dat eenvoud combineert met kracht en gratie.
“Dit is de ruimte waarin ik wil klinken,
laat mij één avond in uw plassen blinken”,
regels die je bij Marsman vaak herleest.
Hoe simpel en hoe raak over het leven
is wat Bloem schreef, en ik citeer: “Het is even
tussen twee stilten luid geweest.”
Een ochtend, twee geliefden in de stad.
“De toren speelde – en ’t was of alles had
de tere kleur en klank van ’t vreemd bewogen
zwijgende leven van je glanzende ogen.”
Martinus Nijhoff heeft dit vers geschreven,
en zo eenvoudig als het hier nu staat,
het is iets wat niet zonder de traditie gaat.
Quod erat demonstrandum, dames en heren.
Laten wij ons nu tot de agenda keren.
Factor Herman
